Tranh luận về cơ chế quản trị của Zcash bùng lên trở lại sau khi một cuộc bầu cử thường niên nhận được sự ủng hộ từ các nhân vật nổi bật trong ngành, dẫn đến phản ứng dữ dội từ cộng đồng.
Trọng tâm của cuộc thảo luận là việc liệu đồng tiền bảo mật này nên giữ hệ thống dựa trên ủy ban hay chuyển sang cơ chế bỏ phiếu trực tiếp của các token holder.
Zooko Wilcox, đồng sáng lập Zcash, đã mở đầu cuộc tranh luận bằng việc kêu gọi ủng hộ Artkor, một thành viên lâu năm của cộng đồng Zcash và hiện đang giữ ghế trong Ủy ban Phân bổ Quỹ Cộng đồng Zcash (ZCG), cho nhiệm kỳ tái cử tiếp theo.
Zcash has evolved a resilient governance system over many years, made up thoughtful and independent people who disagree with each other but are committed to the same mission. Read this in its entirety, and vote for Artkor!https://t.co/UXIOe9fNH4
— zooko🛡🦓🦓🦓 ⓩ (@zooko) November 26, 2025
Hệ thống quản trị ngoài chuỗi của Zcash được điều hành thông qua một hội đồng tư vấn chọn lọc gọi là ZCAP, chịu trách nhiệm bỏ phiếu các vấn đề quan trọng và bầu ra ủy ban phân bổ quỹ (ZCG). Wilcox mô tả nhóm này là “những người độc lập, tư duy sâu sắc, có thể bất đồng nhưng cùng hướng tới một sứ mệnh chung.”
Những tiếng nói phản biện
Vào thứ Bảy, Naval Ravikant, đồng sáng lập AngelList, tham gia cuộc tranh luận và thẳng thắn chỉ trích mô hình hiện tại:
“Đây là một hệ thống lỗi thời và nên bị loại bỏ,” Ravikant nhận định, đồng thời cảnh báo rằng các bên thứ ba ‘đáng tin cậy’ chính là điểm yếu về bảo mật, dù họ có ‘tư duy độc lập’ đến đâu. Theo ông, tất cả quản trị của các giao thức phi tập trung “nên được thực hiện trên chuỗi và ở chế độ riêng tư.”
Nhà sáng lập Ethereum Vitalik Buterin cũng lên tiếng, khuyên cộng đồng Zcash không áp dụng mô hình bỏ phiếu bằng token. Ông cảnh báo rằng cơ chế này có thể làm suy yếu tính bảo mật của đồng tiền theo thời gian, nếu giao quyền cho “các token holder trung bình.”
Theo Buterin, “bỏ phiếu bằng token mang đến nhiều rủi ro và thậm chí còn tệ hơn so với hiện trạng của Zcash.” Ông lập luận rằng cơ chế này tập trung quyền lực vào các cá nhân nắm nhiều token, thúc đẩy các quyết định ngắn hạn theo giá cả thay vì lợi ích lâu dài của cộng đồng.
Giá cả và cơ hội mới
Giá ZEC gần đây tăng mạnh, khiến Artkor lưu ý rằng “bối cảnh giá đã thay đổi đáng kể.” Sự tăng giá này mang lại cơ hội mới cho cộng đồng, nhưng cũng tạo ra thách thức tiềm ẩn. Artkor viết: “Nguy cơ không phải là chúng ta có thể chi tiêu nhiều hơn, mà là chúng ta có thể bắt đầu chi tiêu dễ dàng hơn. Nó giống như một phép thử về niềm tin với tiền bạc.”
Những người ủng hộ hệ thống ủy ban hiện tại cho rằng một ủy ban được chọn lọc cẩn trọng sẽ đảm bảo tính liên tục và sàng lọc các đề xuất một cách hợp lý. Trong khi đó, phe phản biện lo ngại rằng cơ cấu này có thể tập trung quyền lực.
Cơn sốt Zcash còn được thúc đẩy bởi Grayscale Investments, công ty quản lý tài sản số, khi họ đệ trình hồ sơ muốn chuyển Grayscale Zcash Trust thành ETF, mang lại cơ hội đầu tư trực tiếp vào đồng tiền bảo mật này.
Nhà phân tích Lucien Bourdon của Trezor cảnh báo: “Bỏ phiếu dựa trên token có thể tạo cơ hội cho các cá nhân hoặc tổ chức giàu có kiểm soát giao thức. Trong khi khả năng này phụ thuộc vào tính thanh khoản và phân bổ tài sản, rủi ro vẫn tồn tại.” Ông nhấn mạnh, việc bỏ phiếu bằng token thường liên kết quyền lực với tài sản, điều này không luôn phù hợp với sự bền vững dài hạn hay giá trị cộng đồng.
Bourdon kết luận: “Các ủy ban được chọn lọc và đáng tin cậy có thể mang lại quản trị ổn định hơn, nhưng cũng có nguy cơ tách rời khỏi đại đa số người dùng. Không mô hình nào hoàn hảo; những hệ thống bền vững thường kết hợp trách nhiệm giải trình với cơ chế phòng ngừa kiểm soát độc quyền.”
Tại thời điểm viết bài, ZEC đã giảm khoảng 60% trong 2 tuần qua, theo dữ liệu CoinGecko, trong bối cảnh thị trường tiền số rộng lớn giảm, đưa tổng vốn hóa xuống dưới 3.000 tỷ USD vào thứ Hai. ZEC đang giao dịch tại 330 USD.
- Zcash tiến vào Phố Wall bằng ETF: Quy định có bóp chết quyền riêng tư?
- Niềm hy vọng vào ETF Zcash tăng cao: Liệu mức 1.000 đô la có khả thi?
Dưỡng Do Cơ
